اعتیاد یعنی « وابستگی به مواد به گونه ای که کاملاً مضر به حال شخص و اجتماع باشد » و مواد به هر نوع ترکیب شیمیایی که باعث تغییر در کار کرد مغز شود گفته می شود ، این تغییر می تواند به صورت هیجان ، افسردگی ، رفتار ناهنجار ، عصبانیت ها یا اختلال در قضاوت باشد .
گروههای مختلف مواد ( براساس اثرهای ناشی از آن )
۱ . مواد مخدر ( افیونی )
۲ . حشیش و ماری جوانا
۳ . مواد محرک سیستم عصبی
۴ . مواد کند ساز سیستم عصبی
۵ . مواد توهم زا
۶ . مواد استنساقی
۷ . سیگار و نیکوتین
۱ . گروه مواد مخدر
این گروه شامل تمام موادی است که خاصیت منگی ، بی حسی ، بی دردی ، و تخدیر کننده دارند . این مواد می توانند طبیعی یا صنعتی باشند مواد مخدر طبیعی از مشتقات تریاک می باشند ( سوخته ) مورفین ، کدئین و هروئین از ترکیبات نیمه صناعی تریاک و متادون و پتدین جز مواد مخدر صناعی می باشند .
آثار مصرف مواد مخدر
ـ مواد مخدر روی مغز تاثیر می گذارد
. تفکر را کند کرده و واکنش را آهسته می سازد باعث ایجاد احساس شادی موقت و خیالبافی می گردد .
ـ مواد مخدر روی بدن تاثیر می گذارد
. باعث احساس رخوت و شل شدن عضلات ، ضعیف شدن تنفس ، کاهش ضربان قلب و فشار خون می گردد
. کاهش اشتها ، یبوست ، تهوع و استفراغ از تاثیرات آن بر بدن است . ـ مواد مخدر باعث مرگ می گردد .
ـ مواد مخدر به شدت اعتیاد آور است
. مواد مخدر باعث اختلات جنسی می گردد .
ـ مواد مخدر باعث تغییرات ظاهری نامناسب می شود رنگ پوست افراد معتاد به مواد مخدر کدر و لب های آنها تیره می شود به مدت سوء تغذیه ناشیب از کاهش اشتها افراد معمولاً دجار کاهش بافت عضلانی و کاهش وزن می شود .
ـ مواد مخدر باعث اختلالات روانی می گردد
. مواد مخدر باعث ایجاد بیماری های افسردگی ، شیدایی و یا مخلوطی از آنها می گردد ، این علائم به صورت تحریک پذیری ، انبساط خلق و افسردگی دیده می شود افراد معتاد دچار اختلالات خواب نیز می گردند .
ـ معتادان تزریقی به بیماریهای خطرناکی مبتلا می شوند . تزریق مواد مخدر موجب ایجاد بیماری های وخیمی مثل ایدز ، هپاتیت B و هپاتیت C و سایر بیماری ها می شود . این بیماری ها به شرکای جنسی و نوزادان آنها نیز منتقل می شوند
. عفونت بافت قلب ، کزاز و عفونت های پوستی و آبسه جلدی در این افراد شایع است .
علایم مصرف مواد مخدر :
ـ سرخوشی ـ گیجی ـ اختلال عملکرد روانی ـ کاهش تنفس ـ تنگ شدن مردمک چشم ـ تهوع و استفراغ
علائم مسمومیت با مواد مخدر :
ـ تنفس کم عمق
ـ مردمک های خیلی کوچک ( ته سنجاقی )
ـ پوست سرد
ـ تشنج ـ اغما
ـ مرگ
علائم عدم استفاده از مواد مخدر ( علایم ترک ) در فرد معتاد چنین است :
ـ درد عضلانی اسکلتی
ـ لرز
ـ بیقراری
ـ آبریزش بینی و چشم ها
ـ تعریق
ـ اسهال
ـ به هم خوردن وضع خواب
۲ . گروه حشیش و ماری جوانا
این گروه از مواد از زمان های دور مصرف می شده و از گیاه شاهدانه به دست می آید قسمت های مختلف آن برای تهیه موادی که حشیش ، ماری جوانا و روغن از آن جمله هستند ، استفاده می شوند .
حشیش را دود کرده یا با روش هایی می خورند
. شکل حشیش به صورت ماده ای خمیری و سیاه تا قهوه ای است
. ماری جوانا به شکل بوته خرد شده وجود دارد.
علائم مصرف حشیش و ماری جوانا :
ـ قرمزی چشم ها
ـ نبض تند ( ضربان قلب تند )
ـ افزایش اشتها ، خشکی دهان
ـ سرگیجه و عدم تعادل
ـ توهم داتشن و هذیان ( دیدن و شنیدن یا ادراک چیزهایی که وجود ندارد . )
ـ اضطراب
ـ اختلال توجه ، تمرکز ، حافظه و قضاوت
علائم قطع مصرف :
توجه : در صورت فطع مصرف پس از مصرف دراز مدت ، این علائم پس از چند ساعت ایجاد می گردد. و ۴ تا ۵ روز ادامه می یابد .
ـ تحریک پذیری ، بیقراری و اضطراب ـ لرزش دست ـ کاهش انرژی ـ بی اشتهایی ـ میل به مصرف
۳ . مواد محرک سیتم عصبی
این مواد دستگاه اعصاب مرکزی را تحریک نموده و سرعت عملکرد آن را زیاد می کنند ( مثل کوکائین و آمفتامین ، اکستا سی و.. )
انواع کوکائین : این مواد از گیاه کوکا بدست می آید . و به صورت پودر سفید بدون بو و تلخ مزه است ، در بیشتر موارد آن را از طریق بینی استنشاق می کنند ، نوع دیگر آن وجود دارد که قابل دود کردن است تزریق آن بسیار نادر ولی فوق العاده خطرناک است
. آثار آن سریع بوده و نیم ساعت تا یک ساعت طول می کشد . بنابراین برای حفظ اثر آن مصرف مکرر آن لازم است .
آمفتامین ها : ابتدا برا ی مصارف درمانی ساخته شده اند و در حال حاضر تنها در موارد معدودی در درمان کاربرد دارد . انواع غیر قانونی آن به صورت پودر ، قرص ، کپسول و در رنگ های مختلف در دست است.نام های خیابانی آن کریستال ، یخ ، و سرعت است . اکستاسی ـ یک آمفتامین توهم زا است ، به شکل قرص و. کپسول و رنگ های مختلف به صورت غیر قانونی ساخته می شود و به نام های X , و XTC و قرص شادی معرف است . این ماده به صورت خوراکی و اغلب در میهمانی های رقص خاص طولانی مدت و وحشیانه و کلوپ شبانه استفاده می شود .
علائم مصرف : کوکائین :
ـ چشم قرمز رنگ ـ آبریزش ـ تغییرات گروه دوستان ـ تغییر وضع عقلی یا رفتاری ـ بی توجهی ـ افسردگی ـ خستگی ـ عدم علاقه به مدرسه ، فامیل و فعالیت های قبلی ـ نیاز مکرر به پول ( قرض کردن ) اکستاسی: ـ مشکلاتی در به خاطر آوردن ـ عدم هماهنگی و کنترل ـ گیج خوردن ـ از دست دادن ناگهانی هوشیاری -افسردگی ـ مشکلات خواب آمفتامین ها: ـ خشکی دهان ـ تعریق ـ تغییر الگوی خواب ـ تغییر الگوی غذا
۴ . مواد کند ساز سیتم عصبی
این مواد عموماً عملکرد دستگاه عصبی را کند می سازند و شامل داروهای مسکن خواب آور و الکل می باشند . دیازپام ، فنوباربیتال ـ آلپرازولام ( زاناکس ) لورازپام و … از این گروه می باشند
. علائم مصرف این مواد :
ـ آرامش و خواب ـ ضعف هماهنگی در حرکات ـ اشکال قضاوت و تمرکز ـ سخنان بریده بریده و تاری دید .
در صورت عدم مصرف علایم عبارتند از :
ـ اضطراب ، بی خوابی ـاحساس ضعف و تهوع ـ افزایش دمای بدن ـ آشفتگی روانی ـ توهم و تشنج
۵ . گروه توهم زا :
این گروه از مواد بر فرآیند های ذهنی افراد تاثیر می گذارند ، شایعترین این مواد که مورد سوء مصرف قرار می گیرند ال . اس دی ( LSD ) می باشد که از یک نوع قارچ به صورت نیمه مصنوعی بدست آوردند . از نظر ظاهری ماده ای سفید رنگ است که معمولاً به صورت قرص موجود است . مواد توهم زا روی مغز اثر میگذارد و باعث بروز احساسات غیر واقعی ـ و بی علاقگی به زندگی
می گردد .
۶ . گروه استنشاقی :
این مواد معمولاً از راه بینی و به وسیله حس بویایی مصرف می شوند . بنزین ـ حلال ها ُواکس و …. از این گروه هستند . که می توانند مورد سوء مصرف قرار گیرند این گروه از مواد نیز باعث آسیب زدن به سیستم اعصاب ، قلب ، روان و بدن میگردند .
« نه » گفتن را بیاموزیم .
همه ما روزی به دنیا آمده ایم . به تدریج رشد کردیم و با حمایت والدین یا دیگر افراد بزرگ شدیم به یاد بیاوریم که والدین مان در هنگام انجام هر کاری مراقب بودند و به یاد آوریم که آنها بسیاری از تصمیمات را تائید یا رد می کردند . اکنون ما تکامل یافته ایم و به تدریج این وظایف را به عهده گرفته ایم . بنابراین چون ما مسئول مراقبت از خودمان شده ایم ما مسئول هستیم که در مواقع مورد نیاز بگوئیم « نه »
چگونه به مصرف مواد بگوئیم « نه »
۱ . شرایط را در ک کنید . متوجه باشید که چه اتفاقی در حال رخ دادن است .
۲ . در ذهنتان دلایل خود برای « نه » گفتن را مرور کنید . مصرف مواد غیر
قانونی است . به مغز و بدن شما آسیب می رساند و د رنهایت شما را گرفتار می نماید .
۳ . بگوئید « نه » نه گفتن شما در موقعیت صحیح نشان دهنده قدرت شماست .
۴ . پیشنهاد دیگری بدهید . اگر دوست شماست و می خواهید دوستی تان را ادامه دهید . پیشنهادات دیگری برای گذراندن وقت ارایه دهید . ( رفتن به سینما ، پارک ، بازی و ورزش و …. ) اگر طرف مقابل شما به نه گفتن شما احترام نمی گذارد ، دوست شما نیست .
۵ . از محل بروید . اگر فرد مقابل شما دوست شما نیست یا به پاسخ منفی شما احترام نمی گذارد .و اصرار می کند ، آنجا را ترک کنید .
توصیه های مفید به دیگران برای ترک اعتیاد
ـ خطرات و عواقب مصرف مواد را برای او توضیح دهید . ـ به او بگوئید که با
ترک اعتیاد ، عوارض جسمی ، به زودی بر طرف می شود . ـ توضیح دهید به
او کمک خواهد شد که با تحمل کمترین مشکلات اعتیاد خود را کنار بگذارد . ـ
دوستتان را مطمئن کنید که با تصمیم قطعی ، می تواند موفق شود . ـ به او
یادآوری کنید که هر چه زودتر اقدام کند . ـ از او بخواهید از خانواده و نزدیکان کمک بگیرد . ـ او را مطمئن سازید که با ترک اعتیاد ، دوستان جدیدی پیدا می کند. ـ فرد را به کوشش برای ترک تشویق کنید تا حتی در صورت عدم موفقیت ، قبلی باز هم تلاش کند. ـ او را به یکی از مراکز معتبر درمان اعتیاد راهنمایی کنید .
